Kafkas Arı Irkı

Kafkasya’nın soğuk ikliminden köken alan Kafkas Arısı’nın ana vatanı ve yayılım alanı Kuzeydoğu Anadolu (Ardahan, Kars), Doğu Karadeniz (Artvin) ve Kafkasya bölgesidir.

Kafkas Arı Irkı, iklim ve flora yapısına uygun olarak on binlerce yıldır bu coğrafyada var olarak iklim değişiklikleri, hastalıklar ve parazitlere karşı direnç kazanmış ve varlıklarını korumuşlardır.

Kafkas Arı Irkı göstermiş olduğu karakteristik özellikleriyle ekonomik açıdan tercih sebebi olmuş önemli Apis Mellifera L. türleri arasında yer almaktadır. Batı Kafkasya ile Doğu Anadolu sınırında dağılım gösteren A. M. Remipes ırkı Kafkas Irkı’nın bir değişik formu olup; Kafkas Irkı’nın dağ ve ova tipi olmak üzere iki tipi mevcuttur.

Kafkas Arısı renk olarak kurşuni gri, bal verimi yüksek, oldukça sakin huylu, kışı uzun ve sert geçen karasal iklime adapte olmuş, diğer ırklara oranla daha fazla propolis toplayan, çalışkan, ilkbaharda geç uyanan fakat yaz aylarında hızla gelişen, oğul verme eğilimi az olan değerli bir arı ırkıdır.

Soğuk iklime adapte oldukları için kışlama yeteneği oldukça iyidir, düşük popülasyonla kışı geçirebilmektedirler. Çerçeveler arasına balmumu köprüleri yaparlar. Yavru üretiminden daha çok bal depolama yönünde eğilimi olan ve yağma ile nosemaya karşı oldukça duyarlı olan bir ırktır.

Kafkas Arısı’nı diğer türlerden ayıran en önemli özelliği A4 damar açısı vardır, bu özellikleriyle diğer arı ırklarından kolayca ayrılabilmektedir. Uzun (7.2 mm) bir dilinin olması da büyük bir avantaj sağlamaktadır. Bu arıların daha düşük sıcaklıklarda çalışması ve dillerinin diğer ırklara göre daha uzun olması nedeniyle tüplü çiçeklerden daha iyi yararlanmalarını sağlar. Bu durum, Ardahan balının kendine has aromasının oluşmasına katkı sağlamakta ve özgünlüğünü ortaya koymaktadır.

Bu arıların düşük rakımlı ılıman iklimli bölgelerde performansları oldukça düşüktür. Kafkas Arı Irkı’nı ekonomik değere sahip arı ırklarından ayıran bir diğer özellik ise %10-12 dolaylarında şeker oranına sahip çiçek nektarlarından bal yapabilme özelliğidir. Diğer ırklar bal yapabilmek için çiçek nektarında en az %17-18 şeker oranına ihtiyaç duymaktadırlar.

Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından Kafkas Arı Irkı 12.12.2004 tarihi ve 25668 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Yerli Hayvan Irk ve Hatlarının Tescili hakkındaki 2004/39 sayılı tebliğ hükmü gereğince tescillenmiş, Kafkas arı ırkının gen merkezi olarak Ardahan ve Artvin illeri izole bölge olarak ilan edilerek koruma altına alınmıştır.

Ardahan ve Artvin illeri karşılıklı olarak arı kolonisi ve ana arı geçişleri serbest olmakla birlikte (Posof ilçesi ve Camili havzası hariç), bu iki ilin dışında arı yetiştiricileri hiçbir şekilde diğer illere gezginci arıcılık yapamaz ve diğer illerden de izole bölge içine arı kolonisi ve ana arı getiremez.

Ardahan ili Posof ilçesi ve Artvin ili Camili havzası Kafkas Arı Irkının özgün bir ekotipini barındırdığı için bu bölge tam olarak izole edilerek Kafkas Arı Irkı’nın korunması, ıslahı ve damızlık materyal üretilmesi için Ardahan ve Artvin dahil olmak üzere dışarıdan arı kolonisi ve ana arı girişlerine kapatılmıştır.